انواع کیست های دهان و دندان

کیست های دندانی می توانند در برخی مواقع یک مشکل خیلی جدی در نظر گرفته شوند و حتی در صورت عدم کنترل می توانند منجر به ایجاد عوارض شدیدتر همراه با درد و ناراحتی زیادی بشوند. در صورتی که یک کیست به صورت بدخیم رشد و پیشرفت کند، ممکن است موجب آسیب رسیدن به صورت دائمی به کلیه دندان های سالم شما شده، روی کیفیت و زیبایی لبخندتان تاثیرات جبران‌ ناپذیری بر جای بگذارد.

کیست ها لزوماً به صورت فوری آشکار نمی شوند، بلکه ممکن است چندین ماه و یا حتی چندین سال این کیست ها در دهان شما وجود داشته و به آرامی به رشد خود ادامه دهند بدون آنکه هیچ علامت یا نشانه ای از خود بر جای بگذارند. با این حال در صورت عدم تشخیص به موقع و اقدام برای درمان می توانند موجب ایجاد عفونت های دهانی شدیدی شوند که در نهایت برای درمان نیازمند اقدامات پرهزینه و پیشرفته تری بشود.

در ابتدا لازم است توضیح دهیم که کیست های دهانی چه چیزی هستند.

کیست دندانی

کیست دندانی چیست؟

کیست های دندانی در واقع کیست هایی از جنس بافت داخل دهان هستند. بعضی از این کیست ها از هوا پر هستند، در حالی که برخی دیگر از آن ها مملو از مایعات یا مواد نرم است. کیست ها معمولاً در بخش های نرم و بافت ‌های دهان مانند لثه ها و لب ها و یا در اطراف یا کنار دندان و استخوان فک ایجاد می شوند. همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، رشد این کیست ها با سرعت کمی اتفاق می ‌افتد و تا مدت ‌ها بدون علامت به رشد خود ادامه می دهند. این کیست ها می توانند موجب تحریک و درد شدید در ناحیه فک و دندان بشوند و درصورت عدم تشخیص به موقع و اقدام برای درمان، این کیست ها می توانند به عوارض جدی تری تبدیل شوند که در نهایت پزشک برای درمان آن مجبور به برداشتن بخشی از فک شما توسط جراحی شود.

همانطور که در بند قبل نیز به آن اشاره شد، کیست می‌تواند در بافت ‌های نرم دهان، صورت یا فک تشکیل شود. در بیشتر مواقع در ابتدای زمان تشکیل، این کیست ها عاری از عفونت هستند. زمانی ماهیت التهابی آن ها شروع می ‌شود که مواد موجود در پالپ دندان شروع به فرسایش کرده، موجب آسیب رسیدن به ریشه های دندان ها بشود. به محض اینکه التهابات درون پالپ شدت می یابد و آسیب ریشه دندان گسترش پیدا می کند، یک فشار شدید در اطراف ساختار استخوان فک ایجاد می شود که در نهایت می ‌تواند موجب آسیب رسیدن به استخوان دندان ها و یا حتی از بین رفتن دائمی آن ها شود.

کیست دندانی

آیا آبسه یا عفونت دندان، جزء کیست های دندانی است؟

توجه داشته باشید که ممکن است در نزدیکی کیست های دندانی آبسه اتفاق بیافتد، اما هر آبسه ای نشانه کیست نیست . واقعیت این است که آبسه کاملاً مشابه کیست است اما روش هایی برای تشخیص آبسه از کیست وجود دارد که از آن جمله می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آبسه دندان همواره با علائمی اتفاق می ‌افتد که از آن جمله می‌ توان به درد ضربان دار یا شدید در نواحی فک و دندان اشاره کرد. این درد همراه با التهاب، تورم و تب و احساس خستگی و ضعف است و حتی در داخل دهان طعم یا بوی بد و غیر متداولی نیز احساس می شود. درد آبسه بصورت کلی به طور ناگهانی آغاز شده، در طی ساعات و روزها افزایش یافته و مدام شدیدتر می شود. این درد می ‌تواند تا نواحی گردن و زیر گوش گسترش پیدا کند و بدون اقدام به درمان پزشکی و درمان آن درد مدام افزایش یافته، شدت می یابد. اما آبسه دندان نشان دهنده وجود یک عفونت حاد موضعی در اثر حمله های باکتریایی است و معمولاً برای درمان آن باید دندان را عصب کشی کرد.

علائم کیست دندانی چیست؟

به طور کلی در صورتی که در داخل دهانتان یک کیست داشته باشید که مملو از عفونت باشد، به احتمال زیاد ملتهب، متورم و دردناک می شود. اگر این کیست در محلی قرار گرفته باشد که مخاط دهان شما با آن در تماس باشد، ممکن است به صورت یک تاول یا یک ضایعه خارجی آن را احساس کنید. اما اگر کیستی درون دهان شما باشد که عفونت نداشته باشد، غالباً هیچ علامت یا نشانه ای از خود بروز نمی دهد، مگر آنکه این کیست به قدری بزرگ شود که به یک توده قابل رویت یا قابل لمس تبدیل شده باشد. در بیشتر مواقع برای تشخیص و مشاهده کیست ها از تصویربرداری و اسکن اشعه ایکس استفاده می‌ شود.

کیست دندانی

برخی از متداول ترین کیست های دهانی

· کیست های مزمن

 این کیست ها معمولاً در نزدیکی یا بالای بخش تاج دندان های عقل ایجاد می شوند و باعث بروز مشکلاتی در این نواحی می شوند.

· کیست های پری اپیکال

 این کیست ها که عموماً به کیست های رادیکولار نیز مشهور هستند معمولا در نتیجه بروز عفونت در ناحیه پالپ دندان یا از بین رفتن عصب در ریشه دندان ایجاد می شوند و تنها در موارد خاص و نادر به آبسه تبدیل خواهند شد.

· کیست های موکوسل

 این کیست ها که به کیست های مخاطی نیز مشهور هستند عموما در نواحی نرم دهان مانند لثه ها، لب ها، زبان و بخش‌ های داخلی گونه ایجاد می شوند. دلیل اصلی ایجاد این نوع کیست ها عموماً ضربه یا تحریک بافت‌ های این بخش ها است. در صورتی که یکی از این کیست ها را تجربه کرده باشید، می توانید به راحتی متوجه وجود آن شده و توجه کرده باشید که عموماً وجود این کیست ها در داخل دهان باعث ترشح بزاق بیشتر در دهان می شود.

· کیست های ادنتوژنیک

  این کیست ها نوعی از کیست های دندانی هستند که مانند کیست های پری اپیکال و کیست های خطرناک اغلب در استخوان فک یافت می شوند. عموماً این کیست ها خیلی دیر علامت و نشانه های خود را بروز می دهند و به طور ناگهانی بزرگ شده به یک توده خطرناک تبدیل می‌ شوند.

دلایل اصلی ایجاد کیست‌ های دندانی چیست؟

معمولاً کیست های دندانی در محل ریشه دندان های مرده یا دندان هایی که به شدت آسیب دیده و در حال از بین رفتن هستند تشکیل می شوند. برخی از این کیست ها نیز در اثر رشد نادرست دندان ها، قرار گیری دندان ها در جای نامناسب و یا غیر طبیعی بودن روند رشد دندان ها ایجاد می شوند. کانال دندانی که در اثر عوامل مختلف از بین رفته و خراب شده باشد نیز یکی دیگر از دلایل ایجاد کیست های دندانی محسوب می شود. کیست ها علاوه بر این می توانند در اطراف تاج دندان و ریشه دندان های نهفته و مخفی ایجاد شوند.

برای مثال دندان های عقل نهفته یکی از شایع ترین مکان‌هایی هستند که کیست های دندانی در آن ها ایجاد می شوند. با توجه به آنکه دندان های خراب و یا دندان‌ هایی که در حال از بین رفتن هستند بهترین مکان برای ایجاد کیست ها به شمار می روند، خراب شدن دندان ها در اثر ضربه یا عفونت و یا آسیب رسیدن به ریشه دندان ها می تواند عامل خطرناکی برای ایجاد کیست های دندانی به شمار برود. کیست های دندانی می توانند در اطراف هر یک از دندان ها ایجاد شوند و معمولاً تا زمانی که بزرگ و ضخیم نشده، دچار عفونت نشوند قابل بروز یا مشاهده نیستند. با این حال بروز علائم وجود این کیست ها در افراد مختلف، بسته به شرایط جسمانی آن ها در زمان های متفاوتی اتفاق می افتد.

کیست دندانی چه عوارضی دارد؟

حتی اگر کیست های دندانی شما کوچک باشد و علائمی ایجاد نکند ، برداشتن آن برای جلوگیری از عوارض مهم است. یک کیست خطرناک درمان نشده در نهایت می تواند مشکلات زیرا ایجاد کند:

• درد و یا تورم ناشی از عفونت
• حساس شدن دندان ها
• جابجایی دندان ها – ممکن است شکاف هایی بین دندان ها ایجاد شود
• لق شدن دندان ها
• تورم در ناحیه لثه
• ناراحتی هنگام فشار دادن روی یک منطقه خاص از لثه
• بی حسی صورت در اثر فشار کیست به عصب
•  از دست دادن دندان
• شکستگی فک و یا تضعیف استخوان فک
• آملوبلاستوما ، نوعی تومور خوش خیم فک

کیست های دندانی بدون علامت می توانند ماهها یا سالها بدون شناسایی باقی بمانند.

کیست دندانی

زندگی با کیست دندانی

در حالی که کیست های دندانی معمولاً بی خطر هستند ، در صورت عدم درمان می توانند منجر به مشکلات متعددی شوند. با دندانپزشک خود در مورد هرگونه تورم ، درد یا برجستگی غیرمعمول در دهان ، به ویژه در اطراف دندان های مولر و نیش خود صحبت کنید. در اکثر موارد، کیست های دندانی به راحتی قابل درمان هستند.

برای جلوگیری از ایجاد کیست های دندانی چه اقداماتی می توان انجام داد؟

عموماً دندانپزشکان توصیه می کنند برای جلوگیری از ایجاد کیست ‌های دندانی در اطراف دندان ها و درون بافت های نرم دهان حتماً از سلامتی دهان و دندان خود مراقبت نموده ،به صورت مرتب برای انجام معاینات و تمیز کردن دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید. به خاطر داشته باشید به عنوان بخشی از مراقبت‌ های دهان و دندان حتماً نسبت به وجود علائم پوسیدگی، ضربه یا بیماری ‌های لثه و عفونی یا بیماری دهان و دندان و درد آن که نشان‌ گر نیاز دندان برای اقدام به عصب کشی است، توجه کنید.

حتما این نکته را به خاطر داشته باشید که در صورت ایجاد کیست در اطراف یا نزدیکی یک دندان می ‌توان نتیجه گرفت که آن دندان آسیب دیده و در حال از بین رفتن است و یا به به قدری آسیب دیده که باید آن را کشید.

برای درمان کیست های دهان و دندان چه روش هایی وجود دارد؟

در صورتی که در داخل دهان خود کیست دارید، باید به یک دندانپزشک متخصص مراجعه کرده، دهان و دندان شما به صورت دقیق معاینه شود. علاوه بر این به تصاویر رادیوگرافی نیاز دارید. با توجه به تصاویر رادیوگرافی انجام شده بر اساس نوع کیست و محل قرارگیری آن، نوع درمان مشخص شده شروع به استفاده از دارو یا روش های درمانی خواهید کرد.

در صورتی که کیست دهان و دندان شما برای مدت زیادی ناشناخته بوده باشد، ممکن است نیاز به مراقبت های پیشرفته تری از دندان ها و لثه های خود پیدا کنید. توصیه می شود برای تشخیص کیست های دهان و دندان به صورت مرتب به یک دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه و یا یک متخصص در زمینه عارضه های دهان و دندان مراجعه کنید تا نسبت به سلامت دهان و دندان خود اطمینان حاصل کنید و یا در صورت وجود هر مشکل در زمان مناسب و قبل از پیشرفت بیماری اقدام به درمان نمایید.

کیست دندانی

جراحی کیست های دندانی

مرحله 1: تشخیص

کیست های دندانی به طور معمول طی معاینه عادی، برداشته می شوند . دندانپزشک شما ممکن است اسکن سه بعدی CBCT را تجویز کند تا اطلاعات بیشتری در مورد کیست و ارتباط آن با دندان های اطراف و سایر ساختارها (اعصاب ، سینوس ها) درون استخوان به دست آورد.

مرحله 2: آماده سازی قبل از جراحی

چند روز قبل از جراحی، معاینات کامل انجام می شود و پزشک مواردی را تجویز می کند، مثل یک پروبیوتیک خوراکی که برای افزایش تعداد باکتریهای مفید در بزاق دبه شما اده می شود تا روند بهبودی راحت و سریع تر باشد. اگر به درمان عصب کشی نیاز دارید ، قبل از جراحی این کار را انجام دهید.

مرحله 3: برداشتن کیست

کیست توسط متخصص درمان ریشه از طریق حفره ای در استخوان تحت بی حسی موضعی برداشته می شود. همچنین ممکن است برای استرس نداشتن بیمار ، برای  او در کل زمان جراحی آرام بخش تجویز شود. در نهایت بافت بریده شده را می توان به آزمایشگاه آسیب شناسی ارسال کرد تا در زیر میکروسکوپ شناسایی شود. این کار برای شناسایی انواع دیگر تومورهایی که ممکن است شبیه کیست باشند مهم است.

سوالات متداول

آیا کیست های دندانی می توانند خود به خود از بین بروند؟

شاید در موارد نادری کیست ها به صورت خود به خود از بین بروند، اما با عفونی شدن بیشتر آن ها به هیچ عنوان نباید در مراجعه به اندودنتیست غفلت کرد و فرآیند درمان به سرعت باید آغاز گردد.

آیا کیست های دندانی با آنتی بیوتیک قابل درمان هستند؟

یک کیست دندانی بسیار کوچک اغلب با استفاده از داروهای ضد التهاب و آنتی بیوتیک با موفقیت درمان می شود. بدن ممکن است کیست را به طور طبیعی جذب کند و بیمار را از روش برداشتن کیست دندان نجات دهد.

آیا برداشتن کیست دندان دردناک است؟

برداشتن کیست دندان دردناک نیست زیرا قبل از شروع هر روش توسط دندانپزشک ناحیه با بی حسی موضعی بی حس می شود.

زمان بهبودی بعد از جراحی کیست های دندانی

زمان بهبودی از بین بردن کیست دندان معمولاً فقط چند هفته است. در این مدت مشورت با دندانپزشک معالج و رعایت توصیه های او میتواند نقش مهمی در بهبودی سریع تر بیمار داشته باشد.